Minjan Luisterboek Tooltip Luisterboeken beluister je met de bol.com Kobo app. Mijn orthodox-joodse ontmoetingen na mazzel tov

Geschreven bij Minjan

Enkele jaren geleden ging ik een weekendje naar Antwerpen om lekker te shoppen. Na uren slenteren in drukke winkelstaten vol jeugd met gescheurde spijkerbroeken en vrolijk gekleurde korte shirtjes besloot ik wat rond te lopen. Voor ik er erg in had, stapte ik een andere wereld binnen. De wereld die ik kende uit het boek Mazzel tof van Margot Vanderstraeten. Ik zag een groepje spelende schoolmeisjes met keurige donkerblauwe kniekousen, rokjes en truitjes. Groepen haastig lopende mannen met baarden, bolhoedjes en bontmutsen. Vrouwen met bedekte zwarte kleding liepen achter kinderwagens. Al deze mensen met hun donkere kleding maakte me nieuwsgierig.

In Minjan vertelt Margot over de indrukwekkende vriendschappen die zij met enkele leden van de orthodox-Joodse gemeenschap in Antwerpen opgebouwd heeft, zoals fotograaf Dan Zollmann, de strenggelovige Esther en restauranteigenaar Mosje Hoffman.

Tijdens een lezing ontmoet Margo Esther, een oudere dame. De vrouwen blijven via de mail en WhatsApp contact houden met elkaar, ook spreken zo af en toe (in het geheim) met elkaar af. De gesprekken met Esther verlopen soms wat stroef, maar ze geven Margot een verhelderend beeld van de gesloten gemeenschap. In hun gesprekken komt vanalles aan bod zoals regels, tradities, gebruiken, feestdagen, (spijs)wetten en het drukke gezinsleven (Esther heeft maar liefst 40 kleinkinderen).

Samen met Dan Zollmann organiseert Margot een expositie in Kazerne Dossin (het voormalige doorgangskamp). Fotograaf Dan Zollmann portretteert al jarenlang, op indrukwekkende wijze, het dagelijks leven van de Joodse gemeenschap in Antwerpen. De vijftig foto’s van Zollmann zijn op de expositie voorzien van citaten uit Margots boek Mazzeltof. In het boek maakt niet zozeer de beschrijving van tentoonstelling indruk op me, maar meer het gedrag van Dan. De fotograaf, die autistisch is, wordt door Margot prachtig geportretteerd! Ik verwacht dat ik, bij het zien van twee euromuntstukken, nog lange tijd aan Dan zal terugdenken.

Margot eet graag een hapje bij de Hoffy’s. Door de jaren heen heeft ze een goede band opgebouwd met een van de eigenaars Mosje. Daarom is Mosje ook aanwezig bij de officiële opening van de tentoonstelling door koningin Mathilde en verzorgt hij de catering. Al chassidische man mag Mosje geen handen schudden van een vrouw die niet tot zijn naast familie behoort. De koningsgezinde Mosje staat deze dag voor een groot dilemma. Ik voelde al een door journalisten opgeklopt rel aankomen maar Mosje weet het respectvol op te lossen. Voordat de Koningin hem haar hand toe rijkt, drukt Mosje zijn hoed tegen zijn hart en maakt hij een lichte buiging. Omdat Mosje mij erg fascineerde heb ik tijdens het lezen van dit boek het kookboek van de Hoffy’s gekocht.

Ook in Antwerpen breekt het gevreesde vleermuizenvirus uit Wuhan uit en worden er strenge maatregelen genomen. Omdat synagogen gesloten zijn, wordt er een creatieve oplossingen gevonden om de benodigde tien mannen voor een gebedsdienst bij elkaar te krijgen (de Minjan). Op balkons en platte daken worden openluchtminjans gevormd. Dit leidt soms tot gebedsoverlast bij hun Belgische buren.

Het boek vond ik heel verhelderend. De schrijfster schiep een duidelijk beeld van het leven in de Antwerpse Joodse gemeenschap. Ik vond het mooi om te lezen hoe Margot het vertrouwen won van Esther en Dan en dat Esther en Mosje zo open en eerlijk naar haar waren. Hoe bescheiden ook zochten ze alle drie toenadering in de wereld buiten hun gemeenschap. De creatieve manier waarop Mosje de Koningin verwelkomde bewonder ik. Zo respectvol! Wanneer ik in januari opnieuw een bezoek aan Antwerpen breng, zal ik de buurt met andere ogen bekijken. Bedankt Margot! Meer: https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/minjan-margot-vanderstraeten

Geschreven bij Minjan

Margot Vanderstraeten heeft met haar boek Mazzel tov een gevoelige snaar weten te raken en leidde tot bijzondere ontmoetingen binnen de orthodox-Joodse gemeenschap. Ook werd het boek een internationale bestseller. In het eerste boek van Vanderstreaten leerde we kennis maken met chef-kok Mosje, van Hoffy's in Antwerpen, die iedereen maar al te graag uitgeweide uitleg geeft over Joods-culinaire tradities en het chassidische leven. Fotograaf Dan heeft een scherpe en humorvolle blik op het leven en is de enige fotograaf die het leven van binnenuit de gemeenschap mag vastleggen. En dan is er nog Esther die graag met de auteur praat, maar liever nog discussieert, over de ultraorthodoxe manier van opvoeding en scholing.

In het boek Minjan gaat de schrijfster nog een stapje verder en gaat ze op een afwisselende manier, van dan weer ernstig naar dan weer luchtig en humorvol, gesprekken aan met de al bekende personen maar leert ze ook weer allemaal nieuwe mensen kennen. Wat vooral opvalt aan haar manier van schrijven is dat ze zo oprecht en respectvol is naar de Antwerpse Joodse gemeenschap, dan wel naar de verbinding van haar eigen niet-gelovigheid ten opzichte van diegene die wel geloven. Schiet ze af en toe dan toch de bocht uit dan is daar altijd Eshter die haar dat op een haarfijne manier weet duidelijk te maken.
Dit verhaal is geschreven tijdens de lockdown en zo krijg je een goed inzicht in de moeite die het de Joodse gemeenschap hier en daar heeft gekost om toch aan haar geloofsbelijdenis te blijven voldoen. Wederom zijn ze heel inventief, al blijkt dat bij sommige ondernemingen ook wel weer sterk hun egoïstische kant naar boven te komen. Iets wat ze zelf niet onder stoelen of banken schuiven. Net zoals hun harde humor en eeuwige gezeur, zijn ze zich daar wel van terdege bewust.
Toch ontkomt ook de auteur er niet aan dat ze in gesprekken met de mensen verhalen hoort over de afschuw van de holocaust, maar dat wordt allemaal terloops genoemd, ik zou bijna zeggen op zijn Joods. Zoals bijvoorbeeld de volgende korte zin die een mega impact op de lezer heeft: ''In onze middens maken we nu pas onze eerste generatie bejaarden mee...Onze vorige generatie, welja, ik hoef je niet uit te leggen hoe en waar die aan hun einde zijn gekomen...''

Maar weinig keren kom je zo een parel van een boek tegen wat naar mijn inziens veel te weinig publiciteit krijgt. Wat zoveel heeft te vertellen op zo een luchtige en prettige manier. Wat je weer even met beide benen op de grond zet, ongeacht je geloofsovertuiging. En voor vele Amsterdammers zal duidelijk worden waar hun spottende humor vandaan komt, of ze dat nu wel of niet leuk vinden.

Geschreven bij Minjan

Je hebt boeken waarbij je het gevoel krijgt dat je samen op stap bent met het hoofdpersonage. Zo wandel je in Minjan samen met Margot Vanderstraeten door de straten van Antwerpen, je neemt de rituelen rond de sjabbes tegelijk met haar waar, je verwatert bij de heerlijke koosjere gerechten die ze in haar boek beschrijft. Het is niet veel auteurs gegeven om zo levensecht en authentiek te schrijven. Vanderstraeten doet daar bovendien nog een schepje bovenop: bij haar heb je het gevoel dat je met een levenswijze vriendin op stap bent, een innemende persoon die met een gezonde portie nieuwsgierigheid en zelfreflectie de ontmoetingen met de joodse gemeenschap uit haar stad opzoekt en er zichzelf en anderen mee verrijkt.
Na het succes van haar boek Mazzel tov, waarin ze op een meeslepende manier vertelt over haar ervaringen als huiswerkhulp bij een joods-orthodox gezin, krijgt Vanderstraeten veel reacties, zowel van binnen als buiten de joodse gemeenschap. Het boek zorgt voor nieuwe ontmoetingen en kansen: met sommige mensen bouwt ze een diepere band op, bij anderen blijft het contact beperkt tot een enkel gesprek. Uiteindelijk kiest Vanderstraeten ervoor om een nieuw boek te schrijven, Minjan, een boek waarin ze dieper ingaat op die ontmoetingen.
Minjan bestaat uit drie delen. Het eerste deel is opgebouwd rond de vernissage van de tentoonstelling Buren 2018, een samenwerking tussen Vanderstraeten en Dan Zollman, de joodse fotograaf achter de cover van Mazzel tov én Minjan. De vernissage is een feestelijk moment en de catering wordt verzorgd door Hoffy’s, het bekende joodse restaurant in Antwerpen. Op deze pagina’s spreekt vooral puurheid, bewondering, maar ook verwondering van Vanderstraetens kant omdat ze merkt dat ze al zoveel weet maar tegelijk nog zo weinig weet over de joodse gemeenschap uit haar stad. Het tweede deel concentreert zich op een lezing die Vanderstraeten geeft en de specifieke ontmoeting die daaruit voortvloeit. Esther, een enigmatische figuur, wandelt het leven van Vanderstraeten in en uit, spelt haar geregeld de les, maar komt daarna weer poeslief over. Ergens kan je niet anders dan sympathie voelen voor deze vrouw die haar hele leven gewijd heeft aan het naleven van de joodse wetten, hoewel, het moet worden gezegd, ze soms bijzonder bot overkomt. Het derde deel van het boek ligt nog heel vers in het geheugen en gaat over de lockdown, iets wat door iedereen en dus ook door de joodse gemeenschap als dramatisch werd ervaren. Bepaalde regels van de lockdown druisten in tegen wat de joodse gemeenschap zo eigen maakt. Zo moeten bepaalde gebeden bijvoorbeeld in een groep van minimum 10 personen (minjan) worden gereciteerd, anders zijn ze niet geldig. Tijdens een lockdown was het verboden om met zoveel mensen samen te komen, dus werd er naar alternatieven gezocht die door de buitenwereld niet altijd geapprecieerd werden. Ook was er het probleem van het afstandsonderwijs: bij de chassidische joden is het niet gebruikelijk om thuis over een computer te beschikken, waardoor digitaal onderwijs bij deze groep leerlingen niet mogelijk was. Het laatste deel van het boek komt ook extra persoonlijk over, aangezien Vanderstraeten erin beschrijft hoe haar man gediagnosticeerd werd met kanker en een zware behandeling moest ondergaan.
Vanderstraeten heeft een enorme vertelkracht en dat resulteert in een prachtig en prettig leesbaar boek. Op vrijwel elke pagina kun je als niet-joodse lezer iets nieuws leren over de joodse gemeenschap, in het bijzonder over de chassidische joden. Tegelijk krijg je niet het gevoel dat je een overdosis aan informatie krijgt of dat je een informatief boek aan het lezen bent. Vanderstraeten beschrijft op een naturelle en gezapige manier het leven zoals het is wanneer je als niet-joodse in contact staat met praktiserende joden, wat voor een verrijking dit biedt en ook tot welke misverstanden en eventuele conflicten dit kan leiden.

Geschreven bij Minjan

Een aantal jaar geleden las ik Mazzel Tov. Het boek over Margot Vanderstraeten die als studente een aantal jaar huiswerkbegeleiding gaf aan de kinderen van een orthodox-joods gezin uit Antwerpen. Haar langzame kennismaking met deze vrij gesloten cultuur was helder en met veel respect beschreven.
Nu kwam het vervolg hierop uit: Minjan. Dit boek laat niet één gezin, maar verschillende orthodoxe joden zien en geeft zo een nog ruimer beeld van (vooral) de chassidische gemeenschap in Antwerpen.

Het boek:
Met de heldere en beschrijvende manier van schrijven van Margot Vanderstraeten waan je je direct middenin de diamantwijk van Antwerpen. Je ziet de straten voor je met de donkergeklede bevolking. De mannen met hoeden met brede randen en pijes langs hun oren. De vrouwen met rokken tot op hun kuiten en een naad middenachter op hun panty. De kinderen die met stepjes en fietsen, maar ook allemaal in donkere kleding rondrijden. De groepjes pratende mannen voor winkels.

Deel 1 draait om een vernissage. Margot Vanderstraeten maakt samen met de joodse fotograaf Dan Zallmann een tentoonstelling. Dan levert de foto's en Margot voegt daar stukken tekst uit haar boek Mazzel Tov aan toe. Dan is een bijzondere fotograaf die toegang krijgt tot een zeer gesloten gemeenschap en daar foto's van mag maken. Hij is ook bijzonder omdat hij autistisch is. Margot beschrijft hun relatie en de manier waarop de tentoonstelling tot stand komt. Hierdoor krijg je niet alleen een inkijkje in de chassidische wereld, maar ook in de wereld van deze autistische kunstenaar. In dit eerste deel vertelt de schrijfster ook over Mosje, een chassidische kok die een zeer bekend restaurant runt. Deze man verovert vast een plekje in je hart. Hij is zo eerlijk en wijs, zo open naar andere mensen en zo vol van zijn heerlijke eten, dat je niet anders zou willen dan aan een tafel in zijn restaurant plaatsnemen, alle heerlijkheden proeven en ondertussen met hem spreken over allerlei dingen die je bezig houden.

Deel twee gaat over een bijzondere ontmoeting tijdens een lezing. Margot leert een vrouw kennen die graag spreekt over haar chassidische geloof, maar zich ook weer regelmatig helemaal afsluit. Een vrouw die nieuwsgierig is naar de buitenwereld, maar ook heel erg hangt aan haar eigen cultuur en hier ook heel liefdevol over kan spreken. Zij is veel minder open naar anderen en ook strenger dan Mosje, maar toch ook vol liefde en wijsheid. Ook kom je in dit deel een aantal gematigder joden tegen en mag je als lezer deelnemen aan een sabbatsviering.

'Sabbat is mindfullness avant la lettre, Zen nog voor Boeddha het licht zag.' Want '..... om te werken heb je discipline nodig. Dat weet iedereen en dat gelooft iedereen. Maar om wekelijks vierentwintig uur op een aandachtige manier niets te doen, heb je nog meer discipline nodig.'

In dit deel komen ook duidelijk de verschillen tussen de joodse stromingen naar voren.

Het derde deel richt zich iets minder op de chassidische cultuur. De man van Margot blijkt kanker te hebben en ook de corona-epidemie slaat om zich heen. Dit neemt veel van haar tijd en aandacht in beslag. Toch blijkt ook in deze vreemde tijd dat haar joodse vrienden met haar zijn begaan.

Door het hele boek heen voel je de zorg voor elkaar en de oplossingsgerichtheid die in die kleine gemeenschap centraal staat. Er worden veel mooie dingen beschreven. Toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn en blijft Margot kritische vragen stellen. Minjan is een mooie opvolger voor iedereen die nieuwsgierig is naar een wereld die meestal zeer gesloten blijft. Ook is het een mooi bo

Geschreven bij Minjan

niets aan te merken

Geschreven bij Minjan

Leuk verhaal dat inzicht geeft in een gesloten wereld. Iets minder sterk dan mazzeltov

Geschreven bij Minjan

ik had Mazel tov al zeer graag gelezen, en nu net Minjan uit! Prachtig gewoon!

Geschreven bij Minjan

Prachtig goede aanvulling op Mazzeltov ❤️

Geschreven bij Minjan

De schrijfster Margot Vanderstraeten heeft een nieuw boek geschreven naar aanleiding van haar eerder verschenen boek Mazzel tov, waarin ze het leven van een modern orthodox joods gezin in Antwerpen heeft beschreven.
Minjan kwam vooral tot stand door verschillende bijzondere ontmoetingen die de schrijfster had met in Antwerpen wonende chassidische joden. Tijdens deze ontmoetingen heeft Vanderstraeten veel gesprekken gevoerd met deze mensen.

Wat mij als eerste opviel tijdens het lezen van het boek Minjan is de respectvolle en open houding die de schrijfster aanneemt tegenover een wereld, die zo geheel anders is dan haar eigen 21e eeuwse visie op onze maatschappij. Haar nieuwsgierigheid naar wat de ander beweegt en de vragen die Vanderstraeten stelt, wekken vertrouwen bij de mensen en daardoor komt ze meer te weten over deze gesloten wereld. Haar meeslepende schrijfstijl zorgt er bovendien voor dat het boek leest als een trein, terwijl ook eventuele vragen van buitenstaanders aan de orde komen. Minjan bestaat uit drie verschillende delen, die elk zijn opgebouwd rond een aantal ontmoetingen en thema's.

In het eerste deel met de titel: de vernissage, maken we kennis met Mosje Hoffmann. Hij is één van de eigenaren van het koosjere restaurant Hoffy's, dat tot op de dag van vandaag midden in de joodse wijk is gesitueerd. Samen met Mosje raakt de schrijfster betrokken bij een fototentoonstelling van fotograaf Dan Zollmann, afkomstig uit chassidische kringen, in Kazerne Dossin (een interneringskamp uit de Tweede Wereldoorlog in België). Deze tentoonstelling geeft door middel van foto's en verhalen een inkijkje in het huidige leven van Joden in Antwerpen en wordt geopend door koningin Mathilde. Verbazingwekkend om te lezen was het feit, dat de huidige generatie orthodoxe Joden niet of nauwelijks op de hoogte is van hun eigen geschiedenis. Het zijn de overlevenden van de Holocaust zelf, die nu pas het grote stilzwijgen verbreken over hun oorlogsverleden aangezien ze gebukt gingen onder een enorm schuldgevoel. 'Hoe had ik kunnen praten over mijn ontsnapping aan de dood, die louter en alleen op toeval berust? ... Ik heb me een halve eeuw geschaamd omdat zij allemaal dood waren en ik nog leefde', zo tekent de schrijfster op uit de mond van een overlevende.

Het tweede deel beschrijft vooral de ontmoetingen met Esther, de moeder van een groot chassidisch gezin. Zij zoekt na een lezing van de schrijfster zelf toenadering tot de schrijfster naar aanleiding van haar eerder geschreven boek Mazzel tov. De verdere contacten komen op ongedwongen wijze tot stand, waarbij moderne middelen als mail en Whatsappen worden ingezet. Het is verbijsterend om te lezen hoe ook in onze tijd het antisemitisme opleeft ook in een plaats als Antwerpen, waar al vele tientallen jaren een Joodse minderheid woont. 'Waar begint de tolerantie te schuren?' is een indringende vraag, die de lezer wordt voorgehouden. Hebben wij nog begrip voor een minderheidsgroep, die leeft op basis van religieuze wetten? De open en eerlijke gesprekken waarin de schrijfster haar eigen visie niet onder stoelen of banken steekt, geven diepgang aan de relatie met Esther. Een relatie die uniek is in de chassidische wereld.

Tenslotte komt in dit boek ook de impact van corona aan de orde, die deze heeft op de chassidische gemeenschap. Wanneer de synagoge of sjoel gesloten is, hoe kun je dan als Jood voldoen aan je religieuze verplichtingen? Hier blijkt ook de kracht en het vernuft van deze groepering, immers een minjan (tiental Joodse mannen) kun je ook vormen in de buitenlucht op het balkon en in de tuin van de straat. Mooi om te lezen hoe deze bevolkingsgroep opeens voor buitenstaanders aanwezig is in Antwerpen. Ondertussen kampt de schrijfster in haar eigen naaste omgeving met ernstige ziekte van een geliefde. Juist dat heel persoonlijke inkijkje in het leven de schrijfster zorgt ervoor dat ze als persoon ook zelf uit de schaduw komt, waardoor je met haar kunt meeleven.

Geschreven bij Minjan

De auteur beschrijft ontmoetingen met verschillende orthodoxe Joden, Chassidiem, die in Antwerpen wonen. Meestal Joodse vrouwen, omdat vriendschap of zelfs maar gesprekken tussen de seksen bij de streng-orthodoxen niet zijn toegestaan (behalve dan binnen een familierelatie)
In de eerste 2 delen las ik vaak met gekromde tenen, omdat de schrijfster erg in haar rol van kritische journaliste blijft zitten en (daarom?) de meest botte of tegendraadse en soms zelfs domme vragen stelde. Vragen die ik heel vreemd vond, omdat ze immers als au pair al in een Joods Orthodox gezin gewerkt en gewoond had(eerste boek) en dan had ze al die dingen kunnen weten, zoals de vrijdagmiddag, die als voorbereiding voor de sjabbat dient en waarop je dus geen vernissage kan plannen.
Is ze nu zo dom of hoe zit dat, dacht ik?

Deel 3 maakte echter het hele boek goed: Dat speelt in de Lockdown van COVID-19 én tijdens de ernstige ziekte van haar man. Het boek wordt dan persoonlijk, ingehouden en ontroerend en de ontmoetingen zijn prachtig beschreven. Geen rol van journaliste meer, maar de auteur als mens. Ik hoop dat haar volgende boek meer zal zijn als dit deel 3. Dát zal haar boek nog meer lezenswaard maken.

Eerlijk gezegd weet ik niet voor wie de schrijfster dit boek bedoelde. Ik vermoed voor mensen die haar eerste boek (Mazzel Tov) niet lazen of weinig of niets van het Orthodoxe Jodendom afweten. Ikzelf weet er best veel van af door studie en doordat ik lesgaf aan een Joodse basisschool (beter een niet bekerende Christen dan een verkeerde Jood, zei het bestuur)

Een minjan is een bijeenkomst met Schriflezing en gebed waar ten minste 10 mannen bij aanwezig moeten zijn. (Dit is meestal in de synagoge maar kan ook in de buitenlucht, zoals tijdens de lockdown)