Algemene geschiedenis van Nederland 3 - Metropolen aan de Noordzee geschiedenis van Nederland, 1100-1555

Metropolen aan de Noordzee vertelt het verhaal over de opkomst van voornamelijk handelsgeoriënteerde steden, die ontstonden in de gebieden van het huidige Nederland en België.

Hoewel het boek vol zit met nuttige en interessante feitjes en ontwikkelingen, zal de lezer hard zijn best moeten doen deze te filteren uit een andere stapel, namelijk die van onbelangrijke feitjes en ontwikkelingen. Het is bijna alsof Blockmans al zijn kennis kwijt wilde in dit boek en daardoor informatie vermeld die niet interessant zijn voor het verhaal dat hij vertelt.

Men wordt bijvoorbeeld om de oren gegooid met allerlei hertogen, landgraven, echtgenotes, neven en nichten enzovoorts, die de lezer het verhaal eerder doen verliezen dan volgen. Daarnaast biedt het boek geen kaarten en worden we overgeleverd aan onze topografische kennis, die natuurlijk niet gebaseerd is op de inrichting van toen.

Een positieve kant van dit boek, is dat er gekeken wordt naar de ontwikkeling van de metropolen vanuit een verrassende invalshoek. Het boek beslaat interessante gebeurtenissen rondom deze ontwikkelingen, die ik in andere boeken binnen hetzelfde genre nooit op deze wijze belicht zag worden.

Kortom; het is een behoorlijk karwei dit boek door te komen, zonder meerdere malen de draad kwijt te zijn. Tussen deze 'hindernissen' is dan wel een goed verhaal te vinden, maar datzelfde verhaal is over het algemeen in andere, meer toegankelijke boeken ook te vinden.

Metropolen aan de Noordzee is verschenen in een serie over de Nederlandse geschiedenis en richt zich op de periode 1100-15550, de middeleeuwen dus. Het is een fantastisch boek, maar...geen boek over de geschiedenis van Nederland. Waar in de overige delen de hoofdrol is weggelegd voor gebeurtenissen en ontwikkelingen die zich ongeveer binnen onze landsgrenzen afspeelden, richt Metropolen zich voor het grootste deel op ontwikkelingen in de Zuidelijke Nederlanden. Het huidige Belgie dus. Grofweg is de verdeling 80-20%, waarbij aan het eind van een paragraaf of hoofdstuk nog even de Noordelijke gewesten worden behandeld.

In de publiciteit en de interviews rond het boek wordt uitgegaan van de logica, dat de Noordelijke gewesten pas langzaam een hoofdrol hebben gekregen en dat daarom dit voortraject in het Zuiden zo belangrijk is. Deze conclusie is historisch juist, maar hoort niet zo uitgemeten te worden in een serie die gaat over de geschiedenis van Nederland. Het is fantastisch om te lezen over de intensieve lakenindustrie, de sociale onrust en de landbouwrevolutie in het Graafschap Vlaanderen. Maar hoe zat het nou precies in de Noordelijke gewesten? Die komen er bekaaid van af. Zowel historisch professionals als liefhebbers weten allemaal dat de cultuur en gebeurtenissen 'spannender' waren in het Zuiden. Daarom was het zo prettig dat eindelijk weer eens een boek verscheen over de Nederlandse middeleeuwen. Maarja, Metropolen aan de Noordzee is niet dat boek geworden.

Ik weet niet wat hier de redenen en achtergronden bij zijn. De heer Blockmans is Vlaming van origine, maar heeft veel functies aan Nederlandse universiteiten vervuld. Ongetwijfeld heeft hij voldoende bagage om de Nederlandse middeleeuwen te beschrijven. Waarom zijn dan die 80% Zuid-Nederlandse middeleeuwen erin geslopen? Naar mijn inschatting is daarbij de redactie/begeleiding tekort geschoten. Ik heb sterk het vermoeden dat in geen enkel deel van de serie een dergelijke disbalans bestaat of zal bestaan. Jammer dus, dat het in deel wel is gebeurd.

Nogmaals, het is een fantastisch boek voor lezers met belangstelling voor de middeleeuwse Zuidelijke Nederlanden. Maar we blijven dus wachten op een echt boek over middeleeuws Nederland.

Prima boek dat niet in de valkuilen van de huidige identiteitspolitiek stapt. Een mooie verhandeling over de sociaal-economische ontwikkelingen in de Lage landen aan de Noordzee die laat zien hoe vanuit Vlaanderen de Nederlanden als regio vorm begonnen aan te nemen voordat de noordelijke gebieden zich vanaf 1568 afscheidden van de Habsburgse heerschappij. De schrijver laat nadenken over het belang van de regionale samenhang van het gebied rond de benedenloop van de Rijn. Hij leert iets over de basis van oorsprong van de West-Europese waarden. Een boek dat veel stof tot nadenken geeft over de willekeurige definities van de 'Nederlandse identiteit' en argumenten geeft voor een Europa van de regio's in plaats van een Europa van de 19e eeuwse naties.
Het boek is een goed leesbaar werk dat het goede midden houdt tussen wetenschappelijke literatuur en populaire werken van journalisten en andere niet-historici. Wie moeite wil doen om iets te leren, inzicht wil krijgen in contexten is hier aan het goede adres. Wie liever een van vele vlot geschreven moderne non-fictiegeschiedenissen leest met veel emoties en human interest, die kan beter wachten tot Geert Mak of Jan Brokken zich aan deze periode wagen.

Zeer interessant omdat het een periode is dat Nederland nog niet bestond en het een deel van wat nu België is was.
Toen was dit gebied een van de top gebieden in Europa.

Heel boeiend geschreven. Een eerder complexe materie wordt heel duidelijk uit de doeken gedaan.