Streling Voor Het Oog

Tien jaar na dato was ik bijna vergeten hoe perfect Streling voor het Oog is, maar de hoofdlijnen zaten nog wél in mijn geheugen gegrift. Vergeet traditioneel speurwerk, gruwelijk geweld al dan niet functioneel. Vergeet deductie, zenuwslopende zoektochten en snel politiewerk. Heb geduld en laat je leiden door de Queen of Crime en zie hoe trefzeker en intens zij ons laat delen in onderhuidse en geleidelijk opbouwende spanningen van de menselijke geest. Dit doet ze groots door in de huid te kruipen van totaal gestoorde, verknipte personen. Neem onze psychopaat in wording: Terry, opgroeiend aan de onderkant van de samenleving in een liefdeloos milieu. Terry wordt genegeerd; krijgt geen opvoeding, zelfs negatieve aandacht ontbreekt. Zijn leefomgeving is lelijk en smerig. Via een buurman maakt hij kennis met mooie en stijlvolle dingen maar in zijn zieke geest ontwikkelt hij obsessieve aandacht voor pure schoonheid, en alles “wat zijn oog kan strelen”. Zijn bezetenheid wordt belichaamd in Francine, een bedeesde 18-jarige schone, net als Terry zwaar beschadigd. Zij worstelt vanaf haar 7e met de brute moord op haar moeder. In haar strijd wordt ze “bijgestaan” door Julia, een vileine en geflipte ex-therapeute, later helaas haar stiefmoeder. Vader kijkt dankbaar weg en laat bizarre pseudo-wetenschappen en machtsmisbruik op zijn dochter neerkomen. Het meisje kan geen kant op en is afgesloten van een normaal leven. Lendell zet de verhaallijnen fraai en boeiend los van elkaar neer. Prachtig is hoe personen en ogenschijnlijk onbelangrijke zaken steeds dieper in elkaars verhalen doordringen. Hóe knap doet Rendell dit. Langzaam maar zeker sluit ze het net en werkt toe naar een verpletterend slot. Dan besef je ook dat zij vanaf de eerste pagina’s op geniale wijze naar dit einde heeft toegewerkt. Alles klopt, de cirkel is rond, geschiedenis herhaalt zich. Dit is mogelijk haar beste literaire psychothriller. Dat Ruth Rendell, bijna 80 jaar, nog veel moois voor ons mag schrijven.

Geschreven bij Streling voor het oog

Tien jaar na dato en vele leeservaringen rijker, was ik bijna vergeten hoe perfect een van mijn favoriete thrillers - Streling voor het Oog - is. De hoofdlijnen zaten nog in mijn geheugen gegrift, maar veel details – oh zo belangrijk in dit verhaal - was ik kwijt.

Beste lezer: vergeet het traditionele speurderswerk, vergeet gruwelijk geweld al dan niet functioneel. Vergeet deductie, zenuwslopende zoektochten, snelle acties en rap politiewerk. Maar heb geduld en laat je leiden door Ruth Rendell, Queen of Crime, en zie hoe trefzeker en intens zij ons laat delen in onderhuidse en geleidelijk opbouwende spanningen van de menselijke geest. Dit doet ze groots door in de huid te kruipen van totaal gestoorde en verknipte personen.

Neem onze psychopaat in wording: Terry, opgroeiend aan de onderkant van de samenleving in een “donker”, liefdeloos milieu. Terry wordt genegeerd, krijgt geen opvoeding en zelfs negatieve aandacht ontbreekt. Daarbij is Terry’s directe leefomgeving lelijk en smerig. Via een buurman maakt hij kennis met de mooie en stijlvolle dingen in het leven. Daardoor ontwikkelt hij - in zijn zieke geest - een obsessieve aandacht voor pure schoonheid, en verder alles “wat zijn oog maar kan strelen”. En…… hij is bereid voor schoonheid te moorden. Zijn bezetenheid ziet hij belichaamd in Francine, een bedeesde en wat naïeve 18-jarige schone, net als Terry mentaal beschadigd. Francine worstelt al vanaf haar zevende met de brute moord op haar moeder. In haar strijd wordt Francine “bijgestaan” door Julia, een vileine en geflipte ex-therapeute, die helaas ook haar stiefmoeder wordt. Haar vader kijkt dankbaar weg en laat de bizarre pseudo-wetenschappen en het machtsmisbruik op zijn dochter neerkomen. Het meisje kan geen kant op, wordt continue geobserveerd en gecontroleerd en is daardoor afgesloten van een normaal leven.

Ruth Lendell zet uitermate beklemmend, boeiend en vakkundig de diverse verhaallijnen los van elkaar neer. Prachtig is hoe personen en ogenschijnlijk onbelangrijke zaken steeds dieper in elkaars verhalen worden verweven en van invloed zijn op het geheel. Ik kan niet uitleggen hóe knap Rendell dit doet. Langzaam maar zeker sluit zij het net en werkt toe naar een verpletterend slot. Dan besef je ook dat zij al vanaf de eerste pagina’s op geniale wijze naar dit einde heeft toegewerkt. Alles klopt, de cirkel is rond, geschiedenis herhaalt zich.

In veel van Rendell’s boeken staat de kloof tussen het individu en de maatschappij centraal. Dit geldt zeker voor Streling voor het Oog, in mijn ogen een van haar beste psychothrillers. Haar werk (60-70 boeken) werd vele malen bekroond met o.a. Edgar Awards en Gold Daggers. En voor de kenners onder ons: haar moeder was een Zweedse en ze werd in Denemarken opgevoed: need I say more! Genoeg superlatieven, want deze zijn van mij persoonlijk en straks valt het boek u als lezer nog hartstikke tegen. Dat de Britse Ruth Rendell, 80 jaar oud, nog veel mooie verhalen in goede gezondheid voor ons mag schrijven. Yes, she can!